Vlamingen staan minder open voor AI in journalistiek dan vorig jaar  

De helft van Vlaamse nieuwsgebruikers voelt zich niet comfortabel bij artificiële intelligentie als nieuwsproducent. Jongeren in het bijzonder staan sceptischer tegenover AI. Voornamelijk de betrouwbaarheid en transparantie van de technologie worden in vraag gesteld.  

Artificiële intelligentie valt niet langer weg te denken, evenmin in de journalistiek. Terwijl redacties uitvissen hoe generatieve en andere AI zo efficiënt en deontologisch verantwoord mogelijk in te zetten, is het interessant om vast te stellen dat de Vlaamse nieuwsgebruikers niet meer, maar net minder open staat voor gebruik van AI in nieuwsproductie dan vorig jaar.  

Indien het gaat over artificiële intelligentie als hulpmiddel voor journalisten, dan geeft slechts 22% van de Vlaamse nieuwsgebruikers aan zich daar comfortabel bij te voelen. Op de vraag welke toepassingen van AI in nieuws ze zouden gebruiken geeft 25% van de Vlamingen aan interesse te hebben om AI-gegenereerde samenvattingen van nieuwsartikels te gebruiken en 22% om AI-vertalingen van nieuwsartikels te gebruiken. Zeker voor automatische tekst-naar-audio/video is er weinig animo.

Minder verrassend maar daarom niet minder relevant is dat Vlamingen nog strenger zijn voor AI als nieuwsproducent: de helft van de Vlaamse nieuwsgebruikers geeft aan zich niet comfortabel te voelen bij nieuws dat hoofdzakelijk geproduceerd wordt door AI, met beperkte controle van een journalist. Vorig jaar gaf slecht 13% aan zich daar niet comfortabel bij te voelen.

Mogelijk duidt dit op een stijgend bewustzijn bij Vlamingen over wat het gebruik van AI in de journalistiek inhoudt, alsook de valkuilen ervan. Daarnaast vertaalt zich dit naar verschillende genres van mediaproductie: Vlaamse nieuwsgebruikers voelen zich het minst comfortabel bij AI als nieuwsproducent wanneer het gaat over ‘hard’ nieuws (68%), in vergelijking met bijvoorbeeld sport (59%).

Opvallend is dat jongeren zich duidelijk minder comfortabel voelen bij AI als nieuwsproducent. Waar vorig jaar nog 30% aangaf hier geen problemen mee te ervaren, zegt nu nog maar 13% zich hier comfortabel bij te voelen. Hoewel sociale media en berichtgeving rond AI soms anders doen vermoeden, blijkt dat jongeren zich wel degelijk bewust zijn van de keerzijde van artificiële intelligentie als het gaat over nieuwsproductie.  

Vlaamse nieuwsgebruikers plaatsen vraagtekens in het bijzonder bij de transparantie en betrouwbaarheid van AI als nieuwsproducent. Twee kenmerken die cruciaal zijn wanneer het gaat over kwalitatieve journalistiek en dus een mogelijke verklaring bieden voor de toegenomen terughoudendheid.

Berichtgeving van AI als nieuwsproducent wordt door 38% van de Vlaamse nieuwsgebruikers als minder betrouwbaar geacht dan nieuws dat volledig door journalisten wordt gemaakt. Jongeren stellen doorgaans de betrouwbaarheid ervan wel minder in vraag in vergelijking met oudere leeftijdscategorieën. Dezelfde trend is zichtbaar wanneer het gaat over opleidingsniveau, waarbij langergeschoolde Vlaamse nieuwsgebruikers kritischer zijn tegenover de betrouwbaarheid van nieuwscontent met AI als eerste auteur. Opvallend zijn de duidelijke verschillen op basis van politieke overtuiging waarbij linksgeoriënteerde nieuwsgebruikers AI-geproduceerde nieuwscontent overduidelijk aanduiden als minder betrouwbaar (59%) tegenover centrum- (43%) en rechts- (39%) georiënteerde nieuwsgebruikers.

Deze observatie is, in mindere mate, ook merkbaar wanneer het gaat over de transparantie waar 28% van de Vlaamse nieuwsgebruikers vindt dat content minder transparant is. Ook hier zijn langergeschoolden (35%) en linkse (44%) nieuwsgebruikers sceptischer.