Vlamingen zijn bezorgd om desinformatie, maar verifiëren daarom nog niet per se twijfelachtige informatie

Tijdens de coronapandemie kende Vlaanderen een eerste golf aan desinformatie. De bezorgdheid omtrent nepnieuws online groeide dan ook gestaag tot om en bij de 45% in 2025 (+25pp t.o.v. 2018), en dit over leeftijd, geslacht en socio-economische verschillen heen. Enkel onder Vlamingen mét een uitgesproken politieke voorkeur zien we een beduidend groter aandeel mensen die bezorgd zijn over nepnieuws (50%) dan onder Vlamingen die geen politieke voorkeur aangeven (35%).

Deze dus breedgedeelde bezorgdheid omtrent nepnieuws vertaalt zich echter niet een op een in het hanteren van verificatiestrategieën. Ongeveer een op vier Vlamingen verifieert mogelijk nepnieuws via geen enkele bron. 26% doet de verificatie op basis van één bron en om en bij de 53% maakt gebruik van 2 of meer bronnen. Verschillen tekenen zich af tussen jongeren en ouderen. 61% van de -35-jarigen geven aan meerdere bronnen te gebruiken. Terwijl dit bij de -35-jarigen gaat over ongeveer de helft. Ook Vlamingen met een lager inkomen en kortergeschoolden gebruiken verhoudingsgewijs minder bronnen, met grote verschillen tussen de kort- en langgeschoolden.

Verder kunnen we kijken welke bron de Vlaming zou raadplegen om te verifiëren of een online nieuwsverhaal vals, misleidend of nep is. Daarvoor lijken mensen in eerste instantie nog steeds hun toevlucht te willen nemen tot gevestigde bronnen. Ongeveer 40% zou gebruikmaken van een officiële bron (bv. site van overheidsinstantie), 37% van een nieuwsbron die ze vertrouwen, en 29% van een zoekmachine. Van degenen die aangeven dat ze een zoekmachine zouden gebruiken om nieuws te verifiëren, geeft 47% aan dat ze tussen de zoekresultaten zouden uitkijken naar een officiële bron; 45% naar een gespecialiseerde site of expert; en 28% naar Wikipedia. Slechts 20% zou tussen de resultaten uitkijken naar traditionele nieuwsorganisaties of journalisten. Nog lager in de ranglijst vinden we alternatieve nieuwsbronnen (8%), politici (3%) en influencers (3%).

Sociale media zijn niet meteen de plek waar we mensen heen zouden sturen om nieuws te verifiëren, en de Vlamingen lijken zich hiervan bewust. Slechts een klein aantal zou deze socialemediaplatformen gebruiken als verificatiebron (6%).  

Het valt op dat een groter aandeel van de -35-jarigen hun weg vindt naar deze verificatiebronnen. Duidelijke verschillen met +35-jarigen tekenen zich af bij het gebruik van zoekmachines (37% t.o.v. 26%) en het lezen van commentaren van andere gebruikers onder het nieuws (20% t.o.v. 12%). Wat ook opkomt bij deze leeftijdsgroepen is het gebruik van een AI chatbot. 11% van de -35-jarigen checkt hiermee de feitelijkheid van het nieuws terwijl slechts 4% van de +35-jarigen dit doet.